Ay: Aralık 2020

İyi, hayırlı, faydalı, güzel. “Kim Allah’a ve ahiret gününe iman eder, salih bir iş yaparsa onlar için Allah katında büyük ödüller vardır.” (Kur’anı Kerim 2/62)  Dinin emir ve yasaklarına uygun hareket eden, sorumluluk bilinci taşıyan, inancı ile amelleri arasında uygunluk bulunan samimi mümin. “Kim Allah’a ve Resulüne itaat ederse işte onlar, Allah’ın nimet verdiği peygamberler, sıddıklar, şehitler ve salihlerle beraberdir. Onlar ne güzel arkadaştır!” (Kur’anı Kerim 4/69)  İnancında, niyetinde, sözlerinde ve davranışlarında dosdoğru olan ve hayatının her anında doğruluğu benimseyen kimse. “ ‘Ant olsun ki, Tevrat’tan sonra Zebur’da da yeryüzüne salih kullarım mirasçı olacaktır.’ diye yazmıştık.” (Kur’anı Kerim 21/105)

Bir yola giren, izleyen, bir yolu tutan, belli bir biçimde davranan.

Allah’ın isim ve sıfatlarını iyice öğrenip bu isim ve sıfatların anlamlarını kendi hayatında içselleştirmek, ahlaki olgunluğa erişmek ve Hz. Muhammed’in ahlakıyla ahlaklanmak için tasavvuf yoluna giren kimse, derviş, mürit. Tasavvuf yoluna giren salikin, Allah’ın rızasını kazanmak için ahlaki olgunluğa erişmesi gerekir. Bu olgunluk, salikin nefsini mevki ve şöhret hırsından, hasetten, kin ve nefretten, kibir ve cimrilikten, yalan, gıybet, iftira, dünya hırsı, zulüm gibi her türlü kötü davranışlardan uzak tutması ile elde edilir.

Yol, cadde, tarik.  Yüce Allah’ın yapılmasını emrettiği, Hz. Peygamber’in uygulamada örnek olduğu her türlü hayır. Türk kültüründe sebil denilince daha çok çeşme akla gelir. Bundan dolayı birçok hayır sahibi, Allah’ın rızasını kazanmak için çeşme yaptırır. Cami, okul, hastane, yol, aşevi, huzur evi ve öksüzler yurdu yaptırmak da sebil olarak adlandırılır. “Kanalların izi yok, köprüler harap olmuş,/Sebiller kurumuş, çeşmeler serap olmuş.” (M. A. Ersoy)

Kur’anı Kerim okurken nerelerde durulup durulmayacağını veya durak yerlerini gösteren işaretler, harfler.  Kur’anı Kerim’i doğru ve anlamına uygun biçimde okumak için konulan işaretler. Secavendler, Türkçedeki noktalama işaretlerine benzer. Okunan yerin anlamı göz önüne alınarak konulur. Secavendler, ilk defa Muhammed b. Tayfur esSecavendi (ö. 560/1165) tarafından belirlendiğinden dolayı onun adına nispeten Secavend denilmiştir.

Kötü, çirkin iş ve davranışları, harama giden yolları engelleme.  Kur’anı Kerim ve sünnette yasaklanmış olan şeyleri işlemeye sebep olacak yolları ortadan kaldırma, engelleme. Kur’anı Kerim’e göre içki ve uyuşturucu yasaktır. İçki ve uyuşturucu kullanımını özendiren her türlü reklamın yapılmasına yasal engeller getirmek seddizerayidir. İslam fıkhındaki seddizerayi ilkesiyle, kötülükle beraber kötülüğe götüren yolların kapatılması amaçlanır.

Akılsız, beyinsiz, bilgisiz, cahil, k ıt görüşlü, düşüncesiz. “Sefih bir şekilde cahilce çocuklarını öldürenler ve Allah’ın kendilerine verdiği rızkı, Allah’a iftira ederek haram sayanlar (dünyada ve ahirette) büyük bir zarardadırlar; onlar sapıtmışlardır ve zaten doğru yolda da değillerdi.” (Kur’anı Kerim 6/140)  İslam dininin ve aklın gereklerine aykırı davranan ve harcamalarda bulunan. “Allah’ın sizin için ge çim kaynağı yaptığı mallarınızı sefihlere vermeyin…” (Kur’anı Kerim 4/5)  İslam dininin ve örfün uygun görmediği alanlarda zamanını geçiren ve toplumun hiçbir değer yargısını önemsemeyen.

Yolculuğa çıkan, uzak yere giden.  Doğup büyüdüğü, yerleştiği veya işi gereği yaşamını sürdürdüğü yerden doksan kilometre uzaklıktaki bir yere on beş günden az kalmak üzere yolculuk yapan kişi. İslam bilginleri, seferî olan kimsenin namaz, cuma namazı, oruç, kurban, mest üzerine mesh gibi ibadetlerinin durumu açısından, vatanı üç grupta ele almı şlardır:  Vatanıasli: İnsanın doğduğu, büyüdüğü, yerleşmeye karar verdiği yer.  Vatanısükna: Kişinin 15 günden az kalmak niyeti ile memleketinden ayrılıp gittiği yer. Kişi burada seferi olduğundan 4 rekâtlı farzları 2 rekât kılar, isterse orucunu kazaya bırakabilir.  Vatanıikamet: Kişinin bir görev ya da benzeri bir sebepten ötürü on beş günden fazla kalmaya niyet edip yerleştiği yer. Vatanıikamette bulunan kişiler misafire tanınan kolaylıklardan yararlanamazlar. Seferî olan kimse isterse cuma namazını kılar, isterse cemaat cuma namazından çıktıktan sonra ö ğle namazını kılabilir. Kurban kesmek de seferî olan kimseye vacip değildir; isterse kesebilir. “Mukim olanlar bir gün bir gece mest üzerine mesh yaparlar. Seferî olanlar ise üç gün üç gece mesh yaparlar.” (Hadis)

Yolculuk, yolculuğa çıkma, uzak bir yere gitme.  Bir kimsenin doğup büyüdüğü, yerleştiği veya işi gereği yaşamını sürdürdüğü bir yerden yaklaşık doksan kilometre uzaklıktaki bir yere on beş günden az kalmak üzere yapmış olduğu yolculuk. “… Sizden kim (Ramazan ay ında) hasta olur veya seferîlik hâlinde bulunursa tutamadığı günler sayısınca diğer günlerde tutar…” (Kur’anı Kerim 2/184)

Tan yerinin ağarmasından veya sabah namazının vaktinin girmesinden önceki gecenin son üçte birlik vakti. Seher vakitlerini değerlendirmek, Hz. Peygamber’in sünnetidir. Kur’anı Kerim’de de seher vaktinde kalkmayı, tövbe etmeyi, dua etmeyi, Kur’anı Kerim okumayı ve namaz kılmayı tavsiye eden ayetler vardır. “(Allah’ın korumasına giren ve İslam’ın helalharam sınırına uyan) müminler, geceleri az uyurlar; seherlerde Allah’tan bağışlanma dilerler.” (Kur’anı Kerim 51/1718)

Bir malın parasının peşin ödenip malın ise daha sonra teslim edilmesi yoluyla gerçekleşen bir alışveriş biçimi. Selemin caiz olduğu konusunda fakihler, Kur’anı Kerim’den, sünnetten ve icmadan deliller ortaya koymuşlardır. Bundan dolayı paranın peşin, malın ise veresiye olarak teslimi konusunda İ slam bilginleri görüş birliği içindedirler. Selem akdine toplumun ihtiyacı olduğu gibi ticaretin canlılık kazanmasında da selem akdinin büyük katkısı vardır. “Kim bir selem alışverişi yaparsa (alacağı malın) ölçüsünü, tartısını ve teslim zamanını tam olarak belirlesin.” (Hadis)

Allah tarafından gönderilen, vahye dayanan, Allah’tan geldiği şekliyle korunan ve insanlara, yalnızca Allah’a imanı ve ibadet etmeyi emreden din. İslam dinine göre, din koyucu sadece Allah’tır. Hiçbir insan hatta peygamberler bile kendiliklerinden din oluşturamazlar. Allah’ın vahyine ve peygamberlerin davetine dayanmayan inanç ve ibadet biçimleri semavi din değildir. Semavi din, Allah’ın zat ve sıfatlarında tek olduğunu ve ondan başkasına ibadet edilmeyeceğini bildirir. Kur’anı Kerim, Hz. Âdem’den Hz. Muhammed’e kadar Allah’ın göndermiş oldu ğu tek semavi dinin İslam olduğunu söyler.