Işıma enerjisinin şiddetini ölçmede kullanılan alet. Bu terim, genel Crookes radyometresi için kullanılır. Havası boşaltılmış bir cam balon içinde düşey bir eksen çevresinde dönen pervane kanatlarının yalnız birer yüzü karartılmıştır. Öbür yüzleri parlaktır. Balonun havasını tümü ile boşaltmak olanaksız olduğundan içinde çok düşük basınçlı da olsa seyreltik hava molekülleri kalır. Radyometre üzerine ışık düşünce kanatların […]
Kategori: Bilim ve Doğa
Bilim ve Doğa ilgili maddeler ve konular.
Sabun nedir? Sabun ne zaman icat edilmiştir? Sabun türü ve tarihi nedir?
Kelt’ler ve eski Romalılar tarafından kullanılan ilk sabun, deniz kumuyla sabunlaştırılmış iç yağından yapılmıştı. Roma’da, sabunun cilde yararlı olduğu biliniyordu. İncirin Yunanca çevirmenlerinin sözünü ettiği “borit” ise gerçek bir sabun değil, bir tür alkalik tuzdu. VII. yüz yılda, İslâmiyetin başlarında, Araplar sabunlaştırma tekniklerinde büyük ilerlemeler kaydettiler. VIII. yüzyılın başında ise, İtalya’ya özellikle Cenova’ya yayıldı. Riviera’nm […]
Alaşım ne demek? Alaşım anlamı nedir?
Alm. Legierung (f), Fr. Alliage, İng. Alloy. Bileşik veya çözelti halinde iki yahut daha fazla elementten meydana gelmiş metal niteliğinde madde. Alaşımların bileşimine giren elementler ekseriya metaldir. Bunun yanında az sayıdaki bir çok ametal alaşımın bileşiminde bulunur. Mesela çeliğin en önemli elemanlarından biri olan karbon bir ametaldir. Bundan başka alaşımların yapısında azot, oksijen ve kükürt […]
Alan ne demek? Alan formülü nedir?
Alm. Flache (f.), Fr. Aire (f.), İng. Area. Matematikte; sınırlı, kapalı yüzeylerin ölçüsü. Şekilleri farklı olan pek çok yüzeyin alanları (mesela) daire şeklindeki bir yüzeyle, kare şeklindeki bir yüzeyin ölçüleri yani alanları birbirine eşit olabilir. Herhangi bir yüzeyin alanını hesaplamak; temel prensip olarak, yüzeyi birim yüzey ölçüsüne (alanlara) ayırmak ve birim alanların sayısını tespit etmekle […]
Akyuvarlar nedir? Akyuvarlar özellikleri neler?
Alm. Weisses Blutkörperchen (n), Leukozyte, Fr. Globule blanc, leucocyte, İng. White corpuscle, leucocyte. Kanın beyaz veya renksiz hücreleri. Akyuvarlar mikroplara karşı vücudumuzun başlıca koruyucusudur. Bunların birkaç çeşidi olup bir kısmı direkt mikrobu yutma görevini üstlenirken bir başka çeşidi de mikroplara karşı dolaylı savunmayı sağlayan korunma maddelerini (antikorları) yapmaktadır. Çeşitleri: Çekirdekleri tanecikli olanlar (granülositler): Bunların asıl […]
Akümülatör ne demek? Akümülatör özellikleri neler?
Alm. Akkumulator (m), Fr. Accumolateur, İng. Accumulator. Elektrik enerjisini kimyevi enerjiye çevirerek depolayan ve depolanan kimyevi enerjiyi istendiğinde elektrik enerjisi olarak dışarı verebilen araç. Akümülatöre “akü” de denir. Pratikte kullanılan aküler başlıca iki kısma ayrılır: Asitli (kurşunlu) ve bazlı (demir-nikelli) akü. Asitli aküler : İlk olarak 1859’da yapılmıştır. Bugün hala kullanılmaktadır. Dolmuş (şarjlı) durumdayken, pozitif […]
Aktinyum ne demek? Aktinyum özellikleri neler?
Alm. Aktinium, Fr. Actinium, İng. Actinium. Periyodik tabloda 3B grubu. 7. peryodda yer alan 89 atom numaralı radyoaktif element. 1899 yılında pechblend adlı Uranyum filizlerinden uranyum ve radyumun ayrılması sırasında ele geçmiştir. İlk defa A. L. Debierne ile birlikte Pierre ve Marie Curie tarafından bulunmuştur. Aktinyum, uranyum filizlerinin ekstraksiyonundan (bir çözücü ile çekip alma) veya […]
Aktinolit ne demek? Aktinolit özellikleri neler?
Alm. Aktinolith (m), Fr. Actinolite, İng. Actinolite. Kalsiyum, mağnezyum ve demir silikatlarının tremolit-aktinolit-ferrotremolit dizisinde yer alan amfiibol minerali. Bu serideki mineraller, bölgesel ve az değişime uğramış kayalıklarda bol bulunur. Aktinolit ve tremolit, zamanla klorite veya karbonatlara dönüşebilir. Serinin mağnezyumca zengin minerallerinin ince ve ipek görünümündeki lifleri, gerilme ve ısıya dayanıklı olduğundan asbest olarak kullanılır. Bu […]
Aktinitler nedir? Aktinitler özellikleri neler?
Alm. Aktiniden (f), Fr. Actinite, İng. Actinide series. Periyodik tabloda, 89 atom numaralı Aktinyumla başlayıp 103 atom numaralı Lavrensiyumla biten ve 7. periyodda yer alan elementler dizisi. Bu elementler sırasıyla Aktinyum (Ac), Toryum (Th), Protaktinyum (Pa), Uranyum (U), Neptunyum (Np), Plutonyum (Pu), Amerikyum (Am), Kuriyum (Cm), Berkelyum (Bk), Kaliforniyum (Cf), Einsteinyum (Es), Fermiyum (Fm), Mendelevyum […]
Aksom ne demek? Aksom anlamı nedir?
Alm. Achsensylinder, Fr. Axone, İng. Axon. Uçlarında asetilkolin veya noradrenalin gibi mediatör denilen kimyasal ileticiler salgılanan sinir hücresi uzantıları. Akson uçlarında salgılanan mediatör maddeler, kendisini takib eden aksonu, adaleyi veya organı tenbih eder veya tersine teskin eder.
Akselerometre ne demek? Akselerometre özellikleri nedir?
Alm. Beschleunigungsmesser (m), Fr. Accélérométré, İng. Accelerometer. Bir hareketin ivmesini ölçmeye yarayan alet. Sarkaç tipi akselerometreler genel olarak bir kütle ve bir yaydan meydana gelir. Kütle, ivme ile orantılı olarak yer değiştirir. Kütlenin bu yer değiştirmeleri grafikle kaydedilerek, hareketin ivmesi incelenir. Elektrik akselerometreleri de vardır.
Akrilik bileşikler nedir? Akrilik bileşikler ne demek?
Alm. Acrylic-Zusammensetzungen, Fr. Composées acrylique, İng. Acrylic compounds. Sentez yoluyla elde edilen plastik, reçine ve yağların genel adı. Kullanılan akrilik, bileşiğin türüne ve prosesin şartlarına bağlı olarak, sert ve saydam, yumuşak ve esnek katılar veya yapışkan, koyu kıvamlı sıvı ürünler elde edilebilir. Kalıplanmış yapı malzemeleri, optik gereçler, mücevherat, yapıştırıcılar, kaplama malzemeleri ve dokuma elyafı gibi […]
Akışkanlar ne demek? Akışkanlar nedir?
Alm. Flussigkeiten (e), Flüssing, Fr. Fluide, liguide, İng. The fluid. Belli bir şekilleri olmayıp, içinde bulundukları kabın şeklini alan sıvı ve gaz halindeki maddelere verilen isim. Bu maddelerin hareketlerini ve özelliklerini inceleyen bilim dalına “Akışkanlar mekaniği” adı verilir. İslam alimlerinden Hazini (1118-1155) sıvı ve gazların fiziki özellikleri üzerinde yapmış olduğu araştırmalar sebebiyle “Akışkanlar Mekaniği” ilminin […]
Akbaba ne demek? Akbaba anlamı nedir? Akbaba türleri neler?
Alm. Geier (m), Fr. Vautour (m), İng. Vulture. Familyası: Akbabagiller (Vulturidae) ve Yenidünya akbabasıgiller (Cathartidae). Yaşadığı yerler: Avrupa, Asya, Afrika ve Güney Amerika’nın Yüksek dağlık bölgeleri. Özellikleri: 60-116 cm uzunlukta. İki kanat ucu arası 2,5 m, ağırlığı 7 kg’dır. Ömrü: 100-118 sene. Esaret hayatında 30 yıl kadar yaşar. Çeşitleri: En meşhurları; kara, kızıl, rahib, tepeli, […]
Ağırlık nedir? Ağırlık ne anlama gelir? Ağırlık kuvveti nedir?
Alm. Gewicht, Fr. Polds, İng. Weight. Bir cisme etki eden yerçekimi kuvveti. Ağırlık bir kuvvet olup; kg-kuvvet, gr-kuvvet, dyn ve newton birimleri ile ifade edilir. 1 kg-kuvvet= 1000 gr-kuvvet=9,81 newtondur. 1 gr-kuvvet= 981 dyn’dir. Ağırlık, kuvvet ölçen aletlerle, yani dinamometrelerle ölçülür. Yerçekimi kuvveti, ekvatordan kutuplara doğru gittikçe artar. Yeryüzü seviyesinden yükseklere çıktıkça da yerçekimi kuvveti […]
Aft ne demek? Aft nedir?
Alm. Aphtein (f. pl.), Fr. Aphte (m.), İng. Aphtha; Aphtousfever. Bir çoğunun asıl sebebi bilinmeyen, ancak bir virüsten dolayı ortaya çıktığı veya bağışıklık sisteminin bozukluğuyla ilgili olduğu sanılan, ağızda, dudaklarda ve dil sathında küçük ülserler (doku harabiyetleri) ile seyreden bir hastalık. Ekseriya sindirim bozuklukları ile birlikte bulunur. Çok ağrılıdır. Gülmeyi, konuşmayı, çiğnemeyi güçleştirir. Tedaviye rağmen […]
Afşin Elbistan termik santrali nedir?
Kahramanmaraş ilinin Afşin ve Elbistan ilçeleri arasında kurulmuş olan Türkiye’nin en büyük termik elektrik santralı. TKİ ve MTA’nın ortak çalışmalarıyla Afşin-Elbistan linyit havzasında düşük kalorili bol miktarda linyit rezervi olduğu tasbit edildi. Bu linyitlerden faydalanarak bir termik santral kurulmasına karar verildi. 5000 MW’lik bir santralın kurulmasıyla bölgedeki linyitlerin altmış yılda tüketilebileceği hesaplanarak hazırlanan proje 1968 […]
Aerosol ne demek? Aerosol nedir?
Alm. Aerosol, Fr. Aérosol, İng. Aerosol. Gaz içerisinde disperse olmuş (dağılmış) ve gazla sarılmış 10 mikrondan daha küçük çaplı sıvı veya katı parçacıklardan oluşan çok fazlı sistem. Son yıllarda aerosoller köpük veya jel şeklinde hazırlanmaktadır. Aerosoller; itici gaz, çözücü ve aerosol kabından oluşur. Aerosol kabı sprey kabı olarak da bilinir. İçindeki sıvıyı bir sis veya […]
Aerodinamik ne demek? Aerodinamik nedir? Aerodinamik özellikleri neler?
Alm. Aerodynamik (f.), Fr. Aérodynamique (f.), İng. Aerodynamics. Gazların hareketlerini ve gazlar içerisinde hareket eden cisimlere etkilerini, hareket eden cisimlerin şekillerini inceleyen bilim dalı. Aerodinamik, mekaniğin bir koludur. Herhangi bir cisim hava içerisinde hareket ettirildiğinde hareketine tesir eden değişik kuvvetler ortaya çıkar. İşte bu kuvvetlere “Aerodinamik kuvvet” ve planladığımız şekilde hareketini hava içerisinde devam ettirebilen […]
Adenin trifosfat nedir? Adenin trifosfat ne demek?
Alm. Adenosin triphosphat, Fr. Adenosine triphosphate, İng. Adenosine triphosphate. Adenozin difosfatın fosforillenmesiyle meydana gelen trinükleotit. Hayvan, bitki ve mikroorganizmalarda, enzimlerin katalizleyici etkisiyle gelişen bu koenzim enerji yönünden oldukça zengindir. Yüksek enerji kaynağı olan ATP; üç fosfat grubu, beş karbonlu bir şeker olan riboz ve adenin denen azotlu bir maddeden meydana gelmiştir. ATP molekülünün vazifesi, besin […]
Adenin difosfat nedir? Adenin difosfat ne demek?
Alm. Adenosin diphosphat, Fr. Adenosin diphosphate, İng. Adenosin diphosphate. Adenozinle iki molekül fosfat asidinin birleşmesinden meydana gelen dinükleotit. Adenozin trifosfatın hidroliz ürünüdür. (Bkz. Adenozin Trifosfat)
Adenin ne demek? Adenin anlamı ve özellikleri neler?
Alm. Adenin, Fr. Adenine, İng. Adenine. Purin sınıfı organik bir bileşik. Canlı hücrelerin temel bileşenidir. Nükleik asit ve benzeri biyolojik önemi olan bir çok maddede bağlanmış olarak bulunur. Molekül formülü C5H5N5 tir. 1897’de Alman kimyacı Emil Fischer tarafından sentez yoluyla üretildi. Biyokimyasal rolleri çok önemli olan adenozinin ve deoksiadenozinin oluşumunda görev alır. Adenin bileşikleri arasında öldürücü […]
Adaptör ne demek? Adaptör anlamı nedir?
Alm. Adapter, Netzgeraet, Fr. Adapteur, İng. Adapter. Alternatif akımı küçük değerde doğru akıma çeviren elektronik aletler. Elektronik cihazlar (radyo, teyp, hesap makinası) genellikle düşük değerdeki (3-12 volt arası) doğru akımla çalışır. Kullanma esnasında bu cihazlar pille çalıştırılacak şekilde yapılmışlardır. Fakat daha ekonomik olması bakımından bazı hallerde şehir ceryanı ile de çalıştırmak istenir. Bu durumda adaptör […]
Adaptasyon ne demek? Adaptasyon anlamı nedir?
Alm. Anpassung (f), Fr. Adaptation, İng. Adaptation. Canlıların bulundukları muhite intibak etmeleri, uyum sağlamaları. Çeşitli asırlarda yaşamış biyologlar, bilgi, tecrübe ve inançlarına göre adaptasyonu değişik şekilde yorumladılar. Canlıların basitten mükemmele doğru değiştiğini ilk yazan, Fransız doktoru Lamarc’tır. Lamarc 1809’da neşrettiği Filozofi Zoolojik ismindeki kitabında; “Canlıların bir asıldan türeyebileceğini” yazdı. Fakat aynı asırdaki biyologlar, Lamarc’ın verdiği […]
Altının Sırları – Kaan Sarıaydın
Altın başka hiç bir şeyin olmadığı gibi refah ve gücü simgeliyor. Asırlarca Altın ulusal egemenliğin nihai garantörüydü. Medeniyetler tarihi altının hikayesi diyebiliriz. İnsanlık medeniyetlerinin ilk günlerinden beri insanlık altın için her türlü riske girmiştir. Altının büyük bir özelliği daimi yani kalıcı olmasıdır! Dünyanın en büyük ve en çok işlem gören emtia piyasası altın piyasasıdır. Pekin Altın […]
Yanomami Kabilesi
Yomom, Yanomama veya Yanomami, olarak bilinen grup Venezuela ve Brezilya sınırındaki Amazon yağmur ormanlarında yaklaşık olarak 200-250 köyde yaşayan ve 35.000 yerli insandan oluşan bir gruptur. Yanomami grubu hakkında batı dünyasına ilk bilgiyi ve raporu, Apolinar Diez de la Fuente yönetimindeki bir İspanyol seferi sırasında Padamo Nehri üzerinde yaşayan Yanomami halkını 1759 yılında ziyaret ettiğinde […]
Tanrı Parçacığı Fizik Sorunları ve Bilimin Sınırları
CERN’de aranan “Tanrı Parçacığı”nın bulun-masını takip eden süreçte fiziğin en ciddi so-runlarının çözüldüğü, fiziğin evrenle ilgili en temel soruların hepsini cevaplayabileceği şeklinde yan-lış bir kanıyı yaygınlaştıranlar oldu. Buna ilaveten Tanrı’ya ihtiyacımız kalmadığı, çünkü evrenle il-gili bilgimizde bir eksiklik kalmadığı şeklinde gö-rüşler ifade edildi. Daha önceki sayfalarda, evrenle ilgili artan bilgimizle Tanrı’ya ihtiyaç kalmayacağı görüşünün bir […]
Evrenin Rasyonel Yapısı ve İnsan Zihninin Anlama Yapısı
“Tanrı Parçacığı”nın bulunmasıyla insanoğ-lunun en büyük başarılarından birine imza atılmış oldu. Bu başarının ardında geçtiğimiz yüz-yılda iki dünya savaşını yapan ülkelerin bir araya gelmesi, soğuk savaştaki ideoloji merkezli iki ku-tuplu dünya sisteminde iki ayrı kutupta yer alan devletlerin beraber çalışmaları, milyarlarca doların farklı devletlerden gelen bütçeyle oluşturulması gibi uluslararası ilişkiler hatta siyaset felsefesi açısından değerlendirilmesi […]
Biyolojik Savaş ve Terörden Korunma
TANIMLAR Biyolojik Ajan İnsanda, bitkilerde ve hayvanlarda hastalık yapan ya da teçhizatı zarara uğratan organizmalar ya da bunların oluşturduğu toksinlerdir. Biyolojik Savaş İnsan, evcil hayvan ve faydalanılan bitkilerde ölüm veya zarar meydana getirmek, teçhizatı zarara uğratmak amacıyla canlı organizmaların veya bunların toksinlerinin kasten kullanılmasıdır. Biyolojik Savaş Ajanı İnsan, evcil hayvan ve faydalanılan bitkilerde ölüm veya […]
Deprem Öncesi ve Sonrası Alınacak Önlemler
Yerleşim bölgelerini titizlikle belirlemeliyiz. Kaygan ve ovalık bölgeleri iskana açmamalıyız. Evimizi gevşek toprağa sahip meyilli yerlere yapmamalıyız. Yapıları deprem etkilerine karşı dayanıklı yapmalıyız. (Yapı Tekniğine ve İnşaat Yönetmeliğine uygun, sağlam olarak) İmar planında konuta ayrılmış yerler dışındaki yerlere ev ve bina yapılmamalıdır. Dik yarların yakınına, dik boğaz ve vadilerin içine bina yapılmamalıdır. Çok kar yağan […]