İnanılması dince zorunlu olan şeyler. Hz. Peygamber tarafından haber verilen ve her Müslümanın da iman etmesi zorunlu olan dinî hükümler. Zaruratıdiniyeden olan hükümlere iman etmek farzdır. Bunlardan bir tanesini bile inkâr etmek haramdır. Zaruratıdiniyeden bazıları şunlardır: Allah’ın varlığına, birliğine, gönderdiği kitaplara, ayrım yapmaksızın bütün peygamberlere, meleklere, ahiret gününe, cennet ve cehenneme, kıyametin kopmasına, beş vakit […]
Kategori: Sözlük
Sözlük
Zelle ne demek? Zelle anlamı nedir?
Yanılma, hata, dil sürçmesi, ayak kayması. Herhangi bir kasıt olmaksızın peygamberlerde unutma, yanılma veya hata olarak ortaya çıkan kusur. Peygamberlerin kasıtlı günah işlemeleri mümkün değildir. Çünkü peygamberlerin, ‘kasıtlı günah işlememe’ anlamına gelen ismet sıfatları vardır. Bu sıfatla donanan bir peygamber, büyük günah işlemediği gibi küçük hatalar üzerinde de ısrar etmez. Daha iyisini yapabilmek için tercihte […]
Zelletülkari ne demek? Zelletülkari anlamı nedir?
Okuyanın hata etmesi, yanılması. Namaz kılan bir Müslümanın, namaz esnasında okumuş olduğu sure veya ayetlerde yanlışlık yapması; yanlış okuması. Zelletülkari denilen yanlışlık, kasıtlı yapılır veya yapılan yanlışlıkla ayetlerdeki anlam değişirse namaz bozulur. Kasten yanlış okumanın ayrıca günahı da vardır. Eğer yapılan yanlışlık, anlamı değiştirmiyorsa ve söylenenlerin bir benzeri Kur’anı Kerim’de varsa, namaz bozulmaz. Fakat namaz […]
Zeval vakti ne demek? Zeval vakti nedir?
Güneşin tepe noktasından batıya doğru hareket etme zamanı. Zeval vakti, öğle namazının vaktini belirlemek için önemlidir. Öğle namazının vakti ise güneşin zeval vaktinden batıya doğru kaymasıyla başlar ve ikindi namazı vaktine kadar devam eder. Zeval vaktinde yani güneş tam tepe noktasına geldiğinde namaz kılmak mekruhtur.
Zıhar ne demek? Zıhar anlamı nedir? Zıhar yapmak nedir?
İslam öncesi Arap geleneğinde bir kimsenin hanımına kızdığında, “Sen bana anamın sırtı gibisin.” diyerek eşini kendisine haram kılması, eşiyle karı koca ilişkisini askıya alması. Zıhar yapılan kadın ne boşanmış ne de evli sayılır. Kadınlara yapılan bu tür bir haksızlığı İslam dini onaylamaz. Zıhar yapan birisi hanımını ebedî olarak boşlukta bırakamaz. Kişi, bir yemin türü olan […]
Zındık ne demek? Zındık kime denir? Zındık özellikleri neler?
Allah’a, ahiret gününe ve öldükten sonra dirilmeye inanmayan; Allah’la beraber başka tanrılar edinen; İslam’ın temel prensiplerini reddeden imansız, müşrik, mülhit, mürtet, ateist. Peygamber’e küfreden, onu küçümseyip değer vermeyen. İslam öncesi sahip olduğu sapık fikirleri İslam geldikten sonra da devam ettiren kimse. İnkârcıların inanç ve davranışlarını benimsediği hâlde Müslüman gibi görünen kimse, münafık.
Zikrullah ne demek? Zikrullah nedir? Zikrullah anlamı nedir?
Allah’ı anma, hatırlama, ona dua ve ibadet etme. “(Müminlerden öyle) insanlar var ki onları ne ticaret ne de alışveriş zikrullahdan, namaz kılmaktan ve zekât vermekten alıkoymaz. Onlar kalplerin ve gözlerin dehşete düşeceği bir günden korkarlar.” (Kur’anı Kerim 24/37) Kur’an Kerim okuma, ayetler üzerinde yoğunlaşarak düşünme, tefekkür. “Allah, ayetleri birbirine benzeyen ve yer yer tekrar eden […]
Zuhriahir ne demek? Zuhriahir anlamı nedir? Zuhriahir namazı nedir?
En son öğle namazı. Cuma namazının şartlarının yerine gelmediği yer ve durumlarda, cuma namazı kılındıktan sonra o günün öğle namazının yerine geçmek üzere tedbir olarak kılınan namaz. Zuhriahir namazı, cumanın son sünnetinden sonra dört rekât olarak kılınır. Zuhriahir namazı ya öğle namazının ilk sünneti gibi ya da öğle namazının farzı gibi kılınabilir. Zuhriahir namazın ın […]
Züht nedir? Züht kime denir? Züht sahibi ne demek?
Yüz çevirme, değ er vermeme, terk etme. Ahirette mutlu olabilmek için kişiyi Allah’ı anmaktan alıkoyacak şeylerden yüz çevirme; helalleri işleme, haramları terk etme ve ibadetleri yerine getirme. Kur’anı Kerim ve sünnette dünya ve içindekiler nasıl tanıtıld ıysa öylece kabul edip dünyaya ve dünyalıklara tapmama. “Mezarları ziyaret ediniz. Çünkü mezar ziyareti size (ölümü) hatırlatır ve züht […]
Zümer suresi açıklaması nedir? Zümer suresi tarihi nedir?
Kur’anı Kerim’in otuz dokuzuncu suresidir. Mekke’de inmiştir. Yetmiş beş ayettir. Adını, cennetlik ve cehennemlik zümreleri anlatan yetmiş bir ve yetmiş üçüncü ayetlerindeki “zümreler, gruplar” anlamına gelen “zümer” kelimesinden almıştır. Sureye, Allah’ın insanlara ilahî kitap göndermesinin önemi anlatılarak başlanır. Dinde samimi olman ın, içtenlikle davranmanın ve her işte Allah’ın rızasını gözetmenin önemine vurgu yapılır. Allah’a şirk […]
Amil ne demek? Amil anlamı nedir? Amil tarihi nedir?
Alm. Steuereinnehmer, [im isl. staat] Fr. Percepteur (m.), İng. Collector of revenues. Herhangi bir bölgede zekat, haraç, öşr ve ganimetlerin tahsili (toplanması) için İslam devleti tarafından vazifelendirilen ve yerine göre dinin emirlerini öğreten memur. Amil, İslam tarihinde adı sık geçen bir tabir olup, muhtelif İslam devletlerinde ve farklı devirlerde değişik manalarda kullanılmıştır. Amil, lügatta bir […]
Allahü teala ne demek? Allahü teala sıfatları nelerdir? Allahü teala anlamı nedir?
Varlığı muhakkak lazım olan, ibadet edilecek hakiki mabud olan ve bütün varlıkları yaratan. Esma-i hüsnadan yani Allahü tealanın doksan dokuz isminden ilki. Her varlığın yaratanı, sahibi, hakimi Allahü tealadır. O’nun hakimi, amiri, üstünü yoktur. Her üstünlük, her kemal sıfat O’nundur. Allahü teala zatı ile vardır. Varlığı kendi kendiyledir. Şimdi var olduğu gibi, hep vardır ve […]
Akraba ne demek? Akraba anlamı nedir? Akraba ziyareti anlamı nedir?
Alm. Verwandte (p.), Fr. Parenté, İng. Relative. Kan ve evlilik yoluyla olan hısımlık. Kan yoluyla meydana gelen akrabalıkta; anne, baba, kardeşler en önce gelenlerdir. Kardeşler kız ve erkek olabilir. Bunların büyüğüne, kız ve oğlan olmasına göre “abla”, “ağabey” denir. Babanın ve annenin annelerine “nine” veya “anneanne, babaanne”, babalarına ise “dede” denir. Annenin kız kardeşine “teyze”, […]
Akit ne demek? Akit anlamı nedir? İslam hukukunda akit nedir?
Alm.Vertrag (m.), Fr. Contrat (m.), İng. Contract. İki veya daha çok kişinin karşılıklı ve birbirine uygun irade beyanlarıyla meydana gelen ve taraflara yani akde katılan kimselere karşılıklı haklar sağlayan ve borçlar yükleyen bir anlaşma. Akitler, çeşitli şekillerde sınıflandırılabilir. Hukuki sahalara göre: Borç akitleri (borçlanma münasebeti doğuran akitler), alım-satım, kira, emanet akitleri. Şekillerine göre; Adi akitler: […]
Akika ne demek? Akika kurbanı nedir? Akika neden kesilir?
Yeni doğan çocuk nimetine karşılık Allahü tealaya şükretmek niyetiyle kesilen hayvan. Akika hayvanı kurbanlık hayvan gibidir. Kurban için caiz olmayan koyun, akika için de kesilmez. Akika her zaman kesilebilir. Kurban bayramında da kesilebilir. Yeni doğan çocuğa yedinci gün isim koymak, saçlarını kesip saçlarının ağırlığı kadar altın veya gümüş sadaka vermek, kız çocukları için bir, erkek […]
Akabe Biatı ne demek? Akabe Biatları nedir? Birince ve İkinci Akabe Biatı!
Medineli ilk Müslümanların, Peygamber efendimiz ile yaptığı itaat ve bağlılık sözleşmeleri. Peygamberimize ilk vahyin gelmesinin on birinci senesinde, birer sene ara ile Mekke ile Medine arasında yer alan Akabe mevkıinde yapıldı. Birinci Akabe Biatı: Peygamberliğin bildirilmesinin on birinci senesinde Medine’den Mekke’ye Kabe’yi ziyarete gelen Hazrec kabilesinden altı kişi Peygamber efendimizin daveti üzerine müslüman oldu. Peygamber […]
Ahlak ne demek? İslam ahlakı nedir? Ahlaklı olmak nedir?
Alm. Moral, Sitten, Fr. éthique, morale, İng. Morality, ethics. İstemeden, kendini zorlamadan insanda meydana gelen meleke, yani yerleşmiş huy, seciye, tabiat. İnsanın sözleri, hareketleri ve davranışları ahlakına bağlı olarak meydana gelir. Kötü huylardan kurtulup, iyi huylu olma yollarından bahseden ilme, Ahlak ilmi denir. Ahlak ilmi, İslamiyette sekiz yüksek dini ilimden biridir. İnsanlar, iyiliğe, güzelliğe ve […]
Ahiret kardeşi ne demek? Ahiret kardeşi anlamı nedir?
Alm. Glaubensbruder, Fr. Confrérie des fréres de foi, İng. Brother in faith, co-religions. İki Müslüman arasında Allah rızası için, dünyada ve ahirette biribirlerine yardım etmek ve dua etmek üzere kurulan kardeşlik, dostluk. Buna Anadolu’da “ahiretlik” adı da verilmektedir. İslamiyete göre ahiret kardeşliği iki erkek veya iki kadın arasında olur. Bir erkeğin yabancı kadınla ahiret kardeşi […]
Ahiret ne demek? Ahiret günü nedir? Ahiret anlamı ne?
İnsanın ölümü ile başlayıp, kıyametin kopması, ölülerin tekrar diriltilmesi, Mahşer’de hesaba çekilerek işlerine ve ibadetlerine göre Cennet’e veya Cehennem’e gönderilmesi ile devam eden ebedi (sonsuz) hayat. Öteki dünya. İslamiyette iman edilmesi lazım olan altı esastan beşincisidir. Peygamber efendimiz sallallahü aleyhi ve sellem; “İnsan ölünce kıyameti kopmuş olur.” buyurmaktadır. Ölü, kabre konunca onun ahiret hayatı başlar. […]
Ahidname nedir? Ahidname ne demek? Ahidname neden verilir?
Kuvvet, kudret sahibi bir hükümdar tarafından diğer kabile, devlet veya devletlere bazı haklar tanımak ve karşılıklı hakları garanti altına almak için tek taraflı hazırlanan belge. İslamiyetin ilk zamanlarında Müslümanlar Medine-i münevvereye hakim olunca, Resulullah sallalahü aleyhi ve sellem kabilelere ahidnameler verdiler. Resulullah efendimizin Hıristiyan ve Yahudilere verdikleri ahidnameler meşhurdur. Hazret-i Ebu Bekr ve hazret-i Ömer […]
Ahde vefa ne demek? Ahde vefa göstermek ne demektir?
Alm. Pacta sunt servanda, Fr. Pacta sunt servanda, İng. Pacta sunt servanta. Devletlerin katıldıkları milletlerarası antlaşmalara uyma mecburiyetinde olduklarını ifade eden hukuk kuralı. Bu antlaşmaya Latincede “Pacta Sunt Servanda” adı verilir. İç hukukta olduğu gibi devletler hukukunda devletleri bağlayıcı ortak bir müeyyide bulunmadığı için, devletler hukukunda, pozitif hukukun kaynağı olarak bu kaideyi kabul edenler vardır. […]
Adi muhakeme usulü ne demek? Adi muhakeme usulü nedir?
Alm. Ordentliches Prozessverfahren (n), Fr. Procedure ordinaire, İng. Ordinary judical procedure. Kanunun özel bir muhakeme usulüne tabi tutmadığı, bütün hukuk davalarında uygulanan muhakeme (yargılama) usulü. Yazılı muhakeme usulü de denir. Hukuk Usulü Muhakemeleri Kanunu’nda özel muhakeme usulüne tabi haller hariç, anlatılan muhakeme usulü, adi muhakeme usulüdür. Bu usul, sulh hukuk ve asliye hukuk mahkemelerinde uygulanan […]
Acente ne demek? Acente neye denir?
Alm. Agent (m); Agentur (f), Fr. Agence (f), İng. Mercantile Agent. Kendisine verilen yetki dahilinde belli işleri yapmakla yükümlü kişi veya birimler. Ticari bir işletmeye müşteri bulmak işi ile uğraşan aracı. Acente, bağımsız bir tacir olarak ve bir sözleşmeye dayanarak belirli bir yer veya bölge içinde bir ticari işletmeyi ilgilendiren belli işlerde aracılık eder ve […]
Acele itiraz ne demek? Acele itiraz anlamı nedir?
Alm. Sofortige Beschwerde, Fr. Pourvoi immédiat, İng. Urgent appeal. Ceza mahkemeleri kanununda, yargılama makamlarının ara kararlarını denetleme çarelerinden biri olan itirazın bir çeşidi. Acele itiraz, süreli olup kararın verilmesinden itibaren bir hafta içinde yapılır. Bu süre tefhim veya tebliğden itibaren başlar. İstisna olarak savcılar bakımından bir ay veya otuz gün olarak kabul edilmiştir. Kararı veren […]
Abdest ne demek? Abdest anlamı nedir? Abdest nasıl alınır? Abdestin manası nedir?
Alm. Rituelle Waschung (f), Fr. Ablution (f), İng. Ritual Ablution. İslamiyette ibadetlerden önce yapılan temizlik (hadesten taharet). Abdest kelimesi; “el suyu, el yıkama suyu” anlamında Farsça birleşik bir kelimedir. Arapçada ise “vudu” denir. Bu da temizlik, güzellik anlamındadır. Vahiy meleği Cebrail aleyhisselam, ilk vahyi getirdikten sonra Mekke’nin yukarısındaki vadide Peygamber efendimizin yanında abdest aldı. O […]
Ebdal kimdir? Ebdal kime denir? Abdal anlamı nedir?
Alm. Abdal, Fr. Abdal, İng. Abdal. Allahü tealaya yakın sevgili (evliya) kullardan biri. Arapçada, ikisi de “karşılık, birinin yerine geçen” manalarına gelen bedel ve bedil kelimelerinin çoğulu olmakla beraber, Türkçede teklik manada kullanılmıştır. Halkın açıkça bilmediği ve dünyanın nizamı (düzeni) ile vazifeli olan bu kimselerden biri vefat edince, yerine başka bir veli bedel kılındığından yani […]
Aba ne demek? Aba anlamı nedir? Aba neye denir?
Alm. Aba, Dicker Wollstoff, Fr. Bure, Etoffe de laine, İng. Aba, Stout Coarse Woolen cloth. Yünden dokunan, sonra dövülerek veya tepilerek yapılan, kalın, kaba bir kumaş. Bugün memleketimizde pek rastlanmaz. Bazı yörelerimizde çobanlar tarafından giyilen yünün serilip dövülmesiyle yapılan kalın keçe ise kepenek yapımında kullanılır. Kepenek, sırtta taşınan, başlıklı, kalın, paltoya benzeyen kolsuz bir giyecektir. […]
Hibe ne demek? Hibe anlamı nedir?
Bağış. Bir malı karşılıksız olarak başkasına verme. Hibe edilen mala hediye denir. (Bkz. Hediye) Malı verenin, hibe ettim gibi âdet olan sözü söylemesi, alanın da kabûl ettim demesi veya kabz etmesi (eline alması) lâzımdır. Alacağını borçluya hibe eden, artık bunu geri isteyemez. (İbn-i Âbidîn) Hibe sevab kazanmak maksadiyle yapılı r. Hibe eden dünyada hayırla anılır, […]
Hıyanet ne demek? Hıyanet anlamı nedir?
Hâinlik. Birine kendini emîn tanıttıktan sonra, o emniyeti bozacak iş yapmak; vefâsızlık, îtimâdı kötüye kullanmak, sözünde durmamak. Kibirden, hıyânetten ve borçtan temiz olarak ölen kimsenin gideceği yer Cennet’tir. (Hadîs-i şerîf-Mişkât) Allah’ım! Açlıktan sana sığınırım. Açlık ne kadar acıdır. Hıyânetten sana sığınırım. Hâinlik ne kötü şeydir. (Hadîs-i şerîf-Sünen-i Ebû Dâvûd) Ticârete hıyânet karışırsa bereket gider. (Hadîs-i […]
Hırs ne demek? Hırs anlamı nedir?
Bir şeye aşırı düşkünlük, şiddetli istek. İki aç kurt bir koyun sürüsüne girdiği zaman yaptıkları zarardan, mal ve şöhret hırsının insana yapacağı zarar daha çoktur. (Hadîs-i şerîf-Berîka) Âdemoğlu helâk olsa, ihtiyârlasa bile, onda hırs ve emel (istek) yine kalır. (Hadîs-i şerîf-Hilyet-ül-Evliyâ) Hırslı insan, helâl haram demeden her istediğine kavuşmak, başkalarının zararına da olsa, beğendiği şeyleri […]