Bağış. Bir malı karşılıksız olarak başkasına verme. Hibe edilen mala hediye denir. (Bkz. Hediye) Malı verenin, hibe ettim gibi âdet olan sözü söylemesi, alanın da […]

Hâinlik. Birine kendini emîn tanıttıktan sonra, o emniyeti bozacak iş yapmak; vefâsızlık, îtimâdı kötüye kullanmak, sözünde durmamak. Kibirden, hıyânetten ve borçtan temiz olarak ölen kimsenin […]

Bir şeye aşırı düşkünlük, şiddetli istek. İki aç kurt bir koyun sürüsüne girdiği zaman yaptıkları zarardan, mal ve şöhret hırsının insana yapacağı zarar daha çoktur. […]

Başkasından nefret etmek, kalbinde ona karşı kin, düşmanlık beslemek. Üç şeyden biri bulunmıyan kimsenin bütün günahları nın af ve mağfiret olunması umulur: Şirke (Allahü teâlâya […]

Koruma, ezberleme, saklama. Kur’ân-ı kerîmi kıyâmete kadar Allahü teâlâ hıfz edecektir. Târihte ne zaman insanlar küfür (îmânsızlık) karanlı klarına düştülerse, Allahü teâlâ onları peygamber göndererek […]

Çocuğu kucağa almak, besleyip büyütmek üzere yanında bulundurmak. İslâm nikâhı nın bozulmasından sonra (ayrılıkta), çocuğu, selâhiyetli (yetkili) olan kimsenin yâni başkası ile evli olmayan annenin […]

Eski felsefecilere göre, cisimlerin aslı kabûl edilen madde. Allahü teâlâya, kâinâtın heyûlâsı ve aslı demek kadar alçaklık olmaz. (Muhammed Ma’sûm)

Nefsin arzu ve istekleri anlamına gelmektedir. Nefsini hevâsına tâbi kılıp şehevî arzularının peşinde ömrünü tükettikten sonra Allahü teâlâdan Cennet isteyen ahmaktır. (Hadîs-i şerîf-İhyâ) Nefsin arzû […]

Fakir veya zengin bir kimseye ikrâm için hîbe (bağış) olarak verilen veya gönderilen mal (Bkz. Hibe). Hediyeleşiniz, sevişiniz. (Hadîs-i şerîf-Künûz-üd-Dekâik) Yâ Âişe, kim sana sen […]

Zât mânâsına hürmet ve saygı ifâdesi. Hazret-i Ebû Bekr diyor ki: “Resûlullah’ın sallallahü aleyhi ve sellem yanında İmâm-ı Hasen vardı. Bir kerre bize, bir kerre […]

İnsanda istekli hareketleri yaptıran kuvvet. (Bkz. Rûh) Hayvanlarda ve insanlarda hayvânî rûh vardır. Bunun yeri yürektir. Bedenî faâliyetleri düzenleyen bu rûhtur. İnsanların hayvanlara benzeyen tarafları, […]

Şeref, îtibâr. Haysiyetsiz kimse, kendisine karşı yapılan zulüm, işkence ve hakâretleri kabûl eder. (Ali bin Emrullah) İyi huylu kimse, kendisine darılana iyilik yapar. İhsânda bulunur.Malına, […]

Taaccüb, şaşkınlık. Şuuru yerinde olmama hâli. Sûfî yâni tasavvuf yolunda bulunan bir kimse, başlangıçta kendi makâmından bahseder, hâli ile ilgili şeyleri anlatır. Fakat kalb gözü […]

Sevâb kazanmak için yapılan Allahü teâlânın beğendiği iyi işler, bütün iyilikler, hayırlar. Allahü teâlâ insanın yeni, temiz elbisesine, hayrât ve hasenâtına, malına, rütbesine bakarak sevâb […]

Arslan. Hazret-i Ali’nin lakablarından biri. Hayber’in fethinde bulunup büyük kahramanlıklar gösteren hazret-i Ali, yahûdîlerin meşhûr pehlivanı Merhab ile karşılaştı. Merhab kendini medheden sözler söyledikten sonra […]

Diri olmak, dirilik. Allahü teâlâ hakkında bilmemiz vâcib olan sıfât-ı subûtiyye’den biri. Allahü teâlânın diri olması. Allahü teâlânın kâmil (noksan olmayan) sıfatları vardır. Bunlar, hayât […]

Bir şeyi gördükten sonra veya görmeden önce zihinde şekillendirme. Hâfızanın yardımıyla zihinde bir şeyler canlandırma. Bir cisme bakı nca, bu cisim, beyindeki ortak his merkezinde […]

Utanma, âr, nâmus. Çirkin şeylerden sıkılma veya edebe uymayan bir şeyin meydana gelmesinden dolayı kalbde meydana gelen rahatsızlık. Hayâ îmândandır. Îmânı olan Cennet’tedir. Fuhuş kötülüktür. […]

Sıvı maddelerin toplandığı yer, büyük su birikintisi, göl. Bir gün Mevlânâ Celâleddîn Rûmî havz kenarındaydı. Yanında kitaplar vardı. Şems-i Tebrîzî gelip kitapları sordu. “Sen bunları […]

Hareket, kuvvet anlamı ne demektir. Bir insan, havlin kendinden olmayıp, Allahü teâlânın yaratmasiyle olduğunu bilirse, her şeyi O’ndan bekler. İşlerin meydana gelmesinde sebepleri arada görmeyen […]

Cehennem’in yedinci tabakası. Burada inanmadıkları hâlde inanmış görünen münâfıklar ile müslüman iken İslâm dînini terk eden mürtedler azâb görecektir. Allahü teâlâ Kur’ân-ı kerîmde meâlen buyuruyor […]

İnsanın kalbine gelen düşünceler. (Bkz. Hâtır) Havâtır, bâzan Allahü teâlânın insanı n kalbinde meydana getirdiği şeyler olur. Bunlara hak, doğru havâtır denir. Bâzan melekler vâsıtası […]

Seçilmişler. İlimde ve tasavvuf yolunda yüksek dereceye ulaşmış olan zâtlar. Sultanlar, milletin malını zâlimler ve haydutlardan korudukları gibi; havâss da, avâmın (dînî ilimlerden haberi olmayan […]

Yardımcı. Îsâ aleyhisselâma îmân eden on iki kişiden her biri. Allahü teâlâ Kur’ân-ı kerîmde meâlen buyurdu ki: Hani havârîlere; “Bana ve Resûlüme îmân edin” diye […]

Borçlunun, alacaklıya, borcumu falan kimseden al deyip, alacaklının, bu teklife, sözleşme yerinde râzı olması. Ciro etme. Havâle, havâleyi yapan ile kabûl eden arasında yapılabilir. Bir […]

Kâbe’nin şimâl (kuzey) duvarı hizâsında yarım dâire şeklindeki duvarcık ile Kâbe-i muazzama arasında kalan yer. İsmâil aleyhisselâmın ve annesi hazret-i Hacer’in kabri, Hatîm’dedir. (Alâüddîn-i Haskefî) […]

Câmide veya toplu alanlarda müslümanlara dînî nasîhat eden ve hutbe okuyan. Bir kimse gusl abdesti alır, sonra Cumâ’ya gelir, kendisine mukadder (farz) olan namazı kılar, […]

Hürmetle karışık korku. Âyet-i kerîmede meâlen buyruldu ki: Allahü teâlâdan (en çok) haşyet edenler âlimlerdir. (Fâtır sûresi: 28) İlim olarak Allahü teâlâdan haşyet, cehâlet olarak […]

İnsanın yaratılışındaki huy, mîzâc, tabîat, karakter. Şu dört haslet kimde varsa o hâlis münâfıktır. Bunlardan bir tânesi kendisinde bulunan kimse, onu terk etmedikçe, kendisinde münâfıklıktan […]

Parasını ve malını harcamamak için her türlü sıkı ntıya, eziyete katlanan, paraya, mala aşırı düşkün olan; dînen verilmesi îcâb edeni, zekâtı ve sadakayı vermeyen, pinti, […]